ЯҢАЛЫКЛАР

Әгерҗе районының Сарсак-Омга лицее нигезендә "Кичкетаң" дәүләт табигый тыюлыгы һәм «Талантлар салават күпере» балалар иҗат йорты берлектә оештырган," Укучыларның экология-биология юнәлешендә һөнәри күнекмәләрен формалаштыруда инновацияләр"дигән муниципаль семинар булып узды. Семинарда биология һәм экология укытучылары, "Росток" экологик хәрәкәте активистлары, “Яшел Армия” мәктәп урманчылыгы һәм ЭкОС (Экология, саклау, коткару) түгәрәге әгъзалары, лицей укучылары катнашты.

«Кичкетаң » тыюлыгы «Татарстанның чиста урманнары» дип исемләнгән республика акциясенә кушылды. Акция кысаларында тыюлык хезмәткәрләре, җирле халык белән бергә, урман фонды территориясен каты коммуналь калдыклардан чистарттылар, урмандагы беседкаларны, аншлагларны һәм мәгълүмат щитларын ремонтладылар.

Шулай ук тыюлык гомуми белем бирү учреждениеләре укучылары өчен бу акциягә багышланган дәресләр һәм экологик конкурслар оештырды. Дәресләрдә төп басым әйләнә-тирә мохитнең  пычрану нәтиҗәләре белән  көрәшкәнче, аны башта  ук пычратмау дөресрәк булу турында, кечкенә торак пунктларның масштабында, кеше тарафыннан табигатькә китергән зыян турында сөйләүгә төште. Тыюлык хезмәткәрләре Кичкетаң урта мәктәбендә күптән түгел уздырылган дәресне  агач утырту белән бергә кушып алып бардылар. «Эколята» түгәрәгенә йөрүчеләр белән бергә белгечләр 50дән артык гадәти нарат үсентесе утырттылар. Яшелләндерү Кичкетаң авылы паркында дәвам итәчәк. Анда тиздән ТАССР төзелүнең 100 еллыгына багышланган тагын бер аллея барлыкка киләчәк.

«Чиста яр» акциясе дәвам итә. Узган атнада аңа «Кичкетаң» һәм «Зөя буйлары»тыюлыклары кушылды.

«Зөя буйлары» ДТКТ белгечләре Буа шәһәренең 2 нче лицей укучылары белән Зөя елгасы ярында җыештырдылар, шул ук вакытта Әгерҗе районының  Кичкетаң урта гомуми белем бирү мәктәбе укучылары районның иң популяр һәм шул ук вакытта иң  чүпле ял урыннарының берсен-Варзинка елгасын тәртипкә китерделәр.

Экологик өмәләр үз нәтиҗәләрен бирде: мәктәп укучылары һәм тыюлык белгечләре ярдәмендә сулыкларның ярлары чистартылды, чүп-чар белән берничә дистә пакет җыелды.

Ел саен бу акциягә күбрәк кеше кушылыр дип өметләнәбез.​

«Татарстанның чиста урманнары» акциясе кысаларында «Кичкетаң» табигать тыюлыгы хезмәткәрләре оештырган, көнкүреш калдыкларын икенчел файдалануга багышланган «чүп-чар+фантазия»конкурсы зур уйланма һәм фантазия белән үткәрелде. Чараның максаты- кече яшьтән үк балаларның игътибарын тирә-якны көнкүреш калдыклары белән пычрату проблемаларына җәлеп итү,  көнкүреш калдыкларны киметү һәм аларны икенчел файдаланырга ничек өйрәнү турында фикер алышу. Конкурс инде кулланылган көнкүреш материалларының яңа мөмкинлекләрен күрсәтүгә юнәлдерелгән иде.

Алар кулланыла торган материалның төрлелеге белән аерылып торды: бер тапкыр кулланыла торган савыт-саба, пластик тара, калай банкалар, стаканнар, кашык һәм тәлинкәләр, пластик көпшәләр, иске әйберләр һәм башкалар. Әгерҗе муниципаль районының мәктәпкәчә һәм мәктәп яшендәге 45 катнашучы 50дән артык төрле эш тәкъдим итте. Балалар бакчаны, клумбаларны, балалар уен мәйданчыгын һәм башка урыннарны бизи ала торган, ташландык әйберләрнең икенче тормыш төрлелеген күрсәтергә тырышып, һәр эшкә күңеленең бер өлешен керттеләр, фантазиясен, тырышлыгын күрсәттеләр.

Чара программасында шулай ук укучыларның экологик проектларны яклау белән чыгышлары да каралган иде. Алар калдыклар белән эш итүнең мөмкин булган вариантлары турында сөйләделәр, хәзерге хәлне яхшырту өчен һәрберебезнең дә нәрсә эшли алуыбыз турында  аңлаттылар. Конкурс нәтиҗәләре буенча, конкурс эшләреннән  күргәзмә оештырылган иде.

Җиңүчеләрне Татарстан Республикасының Биологик ресурслар буенча дәүләт комитеты исеменнән дипломнар һәм бүләкләр белән бүләкләделәр.

«Игелек атнасы» ның көзге этабы кысаларында «Кичке таң» табигать тыюлыгы белгечләре Әгерҗе районының Кичкетаң авылының үзәгендә урнашкан «Изге Чишмә» чишмәсе территориясен чистарту буенча өмә оештырдылар. Өмәдә авыл хакимияте хезмәткәрләре, мәдәният хезмәткәрләре һәм җирлекнең битараф булмаган кешеләре актив катнашты. Чишмә территориясен көнкүреш калдыкларыннан чистарттылар, шулай ук яфракларны, коры ботакларны һәм корган үләнне җыеп алдылар.

Өмә вакытында тыюлык хезмәткәрләре катнашучылар белән кеше тормышында чиста һәм имин әйләнә-тирә мохитнең нинди роль уйнавы турында әңгәмә үткәрделәр. Якындагы территориядә яшәүчеләрнең сәламәтлеге аның торышына бәйле. ​

Мондый өмәләр авылда даими рәвештә үткәрелә, чөнки тыюлык территориясендә чишмәләр күп — барлыгы 30га якын.

Чара чәй өстәле артында тәмамланды, зур эш башкарылды, хәзер инде җыештырган территорияне чисталыкта һәм тәртиптә сакларга гына кала.

«Кичке таң» табигать тыюлыгы хезмәткәрләре, «Солнышко» балалар бакчасында  әйләнә-тирә дөнья га карата кызыксыну уяту, кыргый хайваннарның күптөрлелеге турында белемнәр туплау һәм балаларның игътибарын юкка чыккан төрләргә җәлеп итү өчен, «Кыргый хайваннар көне» үткәрделәр.

Тыюлык белгече Әлфия Нуриманова балаларны безнең якта яшәүче кыргый хайваннарның үзләрен тоту үзенчәлекләре, аларның табигать өчен файдасы, аларны тормыш шартларына җайлашуы белән таныштырды.  Россия урманнарындагы кыргый хайваннар, аларның яшәү рәвеше, туклануы, яшәү урыннары, урманда хайваннарның кышка ничек әзерләнүе турында күзаллау бирде. Шулай ук балаларны Татарстан Республикасының Кызыл китабы һәм аңа кертелгән хайваннар белән таныштырды. Кайбер төр хайваннарның юкка чыгу сәбәпләрен санап чыкты, хайваннар дөньясын ни өчен сакларга кирәклеген аңлатты, табигатьтә үз-үзеңне дөрес тотарга өйрәтте.

Балаларга  бу чара бик ошады, алар бик теләп табышмаклар бәйгесендә катнаштылар, шул ук вакытта биремнәрне яхшы гына үтәделәр, хайваннар турында хикәяләр, мәкальләр, әйтемнәр тыңладылар. Аннан соңгы биремдә һәрбер бала якларга һәм сакларга теләгән хайванның рәсемен ясарга тиеш иде.       

Балалар Кызыл китапка кертелмәгән хайваннарны да сакларга кирәклеген, аларның тормышы еш кына бездән, безнең табигатьтә үз-үзебезне тотуыбызга  бәйле булуына инандылар.

«Кичке Таң» дәүләт табигать тыюлыгында кунакта ТР Әгерҗе районының "Бертуган Буби исемендәге Иж-Буби урта гомуми белем бирү мәктәбе" нең  мәктәп яны лагерында тәрбияләнүчеләр килеп китте.

«Катлаулы наратлык» табигать һәйкәлендә,  тыюлыкның экологик сукмагы буенча экскурсия барышында, лагерьда тәрбияләнүчеләр биек наратларның өске өлешендә оя ясаган  соры челәннәр артыннан күзәтә алдылар. Күз алдына  кырмыскалар, керпеләр, тиеннәр һәм  челән оясыннан төшеп җирдә яткан елга балыклары да керде. Ә өрәңге гачлыгында каен җиләге өлгергән. Озак кына җәяү барганнан соң, «Иж елгасы» табигать һәйкәле буенда, бик тәмле төшке аш булды. ​

Экскурсия балаларга көчле уңай тәэсир калдырды ,аның ярдәмендә алар туган як табигате турында күбрәк белде һәм истә калдырды, һәм алар  аны күбрәк саклар һәм аның турында кайгыртыр дип ышанабыз.

«Кичке Таң» табигать тыюлыгында «ЭкОС» (экология, саклау, коткару) түгәрәге әгъзалары булып китте, алар тыюлык хезмәткәрләренә кыргый хайваннарның котыру авыруына каршы профилактик чараларда ярдәм итте.

Тыюлык белгече Әлфия Нуриманова хайваннарда котыру авыруының билгеләре, кыргый табигатьтә аңа каршы көрәш һәм профилактика чаралары турында сөйләде. Котыру авыруына каршы ораль вакцина куллану, вирусларны киметүнең бердәнбер нәтиҗәле ысулы булып торуы турында да сөйләде.

ТР Әгерҗе районының Ветеринария идарәсе белән, кыргый ерткыч хайваннарга каршы профилактик иммунлаштыру чараларын гамәлгә ашыру өчен, кирәкле кадәр препаратлар бирелде. Тыюлык хезмәткәрләре «ЭкОС» түгәрәге әгъзалары белән берлектә аеруча саклана торган табигый территориядә йөзләрчә вакцина таратып чыктылар. Торак пунктлар янында хуҗасыз этләр өчен дә препаратлар салынды.

Чара нәтиҗәләре буенча, тыюлык территориясен кыргый хайваннарның котыру вирусы таралудан саклауга юнәлтелгән уртак эшне дәвам итү турында карар кабул ителде.

“Кичкетаң” тыюлыгы белгечләре “Татарстанның чиста урманнары” табигатьне саклау республика акциясенең язгы этабында актив катнашалар. Әлеге акция кысаларында урманнарны каты коммуналь калдыклардан чистарту, коры-сарыдан һәм ауган агачлардан чистарту, шулай ук аншлаглар һәм мәгълүмати щитларны ремонтлау һәм төзекләндерү буенча чаралар үткәрелә.

Ел саен акцияне үткәрүдә тыюлык хезмәткәрләренә Кичкетаң урта мәктәбенең «ЭкОС» түгәрәгенә (Экология, саклау, коткару) йөрүчеләр булышалар. Алар бу юлы да “Сложный бор” табигать һәйкәлендә  коры ботаклар  җыюга кулдан килгәнчә өлеш керттеләр.

Тыюлык белгече Әлфия Нуриманова балаларга бердәм эшләре өчен рәхмәт белдерде һәм Татарстан Республикасының Биологик ресурслар буенча дәүләт комитетыннан бүләкләр тапшырды.

«Татарстанның чиста урманнары» дип исемләнгән республика табигать саклау акциясенең язгы этабы кысаларында «Кичке Таң» табигый тыюлык хезмәткәрләре урман массивларын тиешле санитар хәлгә китерделәр.

Чара Шаршады урманчылыгының урман фондында узды. Табигать саклау акциясендә Кичкетаң авыл җирлегенең бюджет оешмалары хезмәткәрләре дә актив катнашты.

6 гектар мәйданда, урмандагы таратылган коры чүп-чарларны җыештырдылар. Барлыгы 45 капчык чүп -чар - пыяла һәм пластик шешәләр, полиэтилен пакетлар, резин шиналар җыелды.

Алга таба территорияне коры-сарыдан һәм ауган агачлардан чистарту, шулай ук аншлагларны, мәгълүмати щитларны һәм урманда ял итү урыннарын ремонтлау һәм төзекләндерү бурычы тора.