ЯҢАЛЫКЛАР

2019 елның 23 маенда Комитет хезмәткәрләре Яшел Үзән шәһәрендә узган «Эко-мәктәп/ Яшел флаг» («Eco-schools») халыкара программасы кысаларында Экологик белем бирү буенча IX Бөтенроссия педагогик идеяләр фестивале эшендә катнаштылар.

Әлеге программа Foundation for Environmental Education (FEE) экологик белем бирү буенча халыкара оешма тарафыннан үткәрелә.

Программа әйләнә-тирә мохитне саклый, аның байлыкларын  арттыра һәм командада эшли белүче яшь буынны тәрбияләүгә ярдәм итә. Программаның мәҗбүри темалары: «Су», «Энергия», «Чүп-чар», «Климат үзгәрү».

IX Бөтенроссия фестивале эшендә Санкт-Петербург, Киров, Подольск, Волжск, Казан һәм Татарстан Республикасы муниципаль районнарының мәгариф учреждениеләре җитәкчеләре һәм педагоглары катнашты.

Фестиваль секцияләре кысаларында белем бирү учреждениеләре командалары тарафыннан 112 иҗади экологик эш тәкъдим ителде. Пленар утырышта фестивальгә йомгак ясадылар һәм тәҗрибә уртаклаштылар. Программа координаторларына Татарстан Республикасының Биологик ресурслар буенча дәүләт комитеты исеменнән истәлекле бүләкләр тапшырылды. ​

Бүген Спас районында «Сәламәтлек мөмкинлекләре чикләнгән балалар өчен Болгар мәктәп-интернаты» дәүләт бюджет гомуми белем учреждениесендә Дәүләт комитеты хезмәткәрләре «Балык булсын!» исемле  ясалма уылдык чәчү урыннарын урнаштыру буенча акциядә катнашучыларга грамоталар тапшырдылар.

Укучылар Куйбышев сусаклагычында ясалма уылдык чәчү урыннары урнаштыруда ярдәм иттеләр. Алар чыршы ботакларын бергәбәйләделәр  һәм бауга беркеттеләр, аннары ясалган уылдык чәчү урыннарын  Дәүләт комитеты хезмәткәрләре, якынча 2 метр тирәнлектә, суга урнаштырдылар.

Укучылар ярдәме белән Спас районы акваториясендә 1500 оя урнаштырылды. ​

“Зөя буйлары” дәүләт  табигать тыюлыгы белгечләре экологлар һәм аучылар белән берлектә АСТТ Зөя елгасы  территориясендә "Чиста яр" акциясе үткәрделәр. Тыюлык башлыгы һәм хезмәткәрләре үзләре эшләп үрнәк күрсәттеләр, район халкын чисталыкка һәм тәртипкә өндәделәр. Зөя ярларын җыештырырга барлыгы 30 кеше чыкты.

Зөя елгасы 1978 елда табигать һәйкәле дип танылды, аның озынлыгы 377.4 км тәшкил итә, табигый су белән тәэмин итүнең мөһим чыганагы булып тора, хуҗалык һәм мәдәни-көнкүреш әһәмияткә ия , һәйкәл территориясендә елга экосистемасына куркыныч яный торган теләсә нинди эшчәнлек тыела.

Азнакай шәһәренең 8 нче урта мәктәбендә Халыкара биологик төрлелек көненә багышланган экологик дәрес узды. Чараны, 5 экологик сыйныф укучылары өчен ,ТР Биологик ресурслар буенча дәүләт комитетының «Чатыр-Тау» дәүләт  табигать тыюлыгы хезмәткәрләре үткәрде.

Тыюлык белгечләре балаларга биологик төрлелекнең әһәмияте, үсемлекләрнең һәм хайваннарның сирәк һәм юкка чыгучы төрләрен саклау турында сөйләделәр, аеруча саклана торган табигый территорияләрне саклау режимы, шулай ук Татарстан Республикасының биологик төрлелеген саклау өчен үткәрелә торган табигать саклау акцияләре һәм чаралары белән таныштырдылар.

Чара ахырында викторина уздырылды. Анда актив катнашучыларга Татарстан Республикасының Биологик ресурслар буенча дәүләт комитетыннан бүләкләр тапшырылды.

8-нче номерлы мәктәп укучылары тыюлыкның күп кенә экологик белем бирү  чараларында: иҗади конкурсларда, викториналарда, экологик конференцияләрдә катнашалар һәм экологик тематика буенча республика конкурсларында күп тапкыр җиңүче булып киләләр.

2001 елдан башлап, ел саен Халыкара биологик төрлелек көне (International Day for Biological Diversity) билгеләп үтелә.

Халыкара биологик төрлелек көненең төп бурычы-Җирдә бик күп флора һәм фауна төрләренең юкка чыгу проблемасына җәмәгатьчелек игътибарын юнәлтү.

Бу көн 1995 елда БМО Генераль Ассамблеясы тарафыннан 1994 елда биологик төрлелек турындагы Конвенция якларының конференциясе тәкъдиме нигезендә махсус резолюция нигезендә  игълан ителде.

Биотөрлелек-экосистемаларның һәм тулаем биосфераның оптималь эшләвенең бер факторларының берсе. Биотөрлелек экосистемаларның тышкы стресс йогынтысына тотрыклылыгын тәэмин итә һәм аларда хәрәкәттәге тигезлеккә ярдәм итә. Тере организмнарның мирас мәгълүматыннан файдаланып, экосистемаларның тигезлеккә омтылу  сәләте, тулаем алганда, биосфераны һәм локаль экосистемаларны тулы мәгънәдә системалар  итеп ясый.

Татарстан Республикасында биологик төрлелекне саклау өчен аеруча саклана торган табигый территорияләр оештырыла, сирәк һәм юкка чыга торган төрләр саклана, үсеп килүче буынга экологик белем бирелә.

Татарстан Республикасының Биоресурслар буенча дәүләт комитеты хезмәткәрләре Казан шәһәренең Киров районындагы Зур Аккош күлен экореабилитацияләү һәм яңадан торгызу буенча биотехник чарада катнаштылар.

             Чара барышында студентлар, мәктәп укучылары һәм Казанның төрле учреждениеләр вәкилләре башка күлләрдән китерелгән Тар яфраклы камыш , шулай ук Себер ирисын утырттылар. Элегрәк күл төбен ныгыту өчен өстәмә катлам ясалган иде һәм үсемлекләр  сулыкның биоценозын торгызу өчен кирәк.

2019 елда «Парклар маршы-2019» Халыкара табигать саклау акциясе кысаларында Татарстан Республикасының Биологик ресурслар буенча дәүләт комитеты «Кызыл китап битләре» исемле сәнгать балалар конкурсын игълан итте, анда мәктәпкәчә һәм белем бирү учреждениеләре катнаша ала.

«Чиста болыннар» тыюлыгы хезмәткәрләре конкурста катнашучыларның эшләреннән күргәзмә оештырып махсус комиссия чакырдылар, аның составына «ЧМР Башкарма комитетының мәгариф идарәсе» МКУ вәкилләре һәм «Балалар сәнгать мәктәбе»укытучылары керде.

Барлыгы 68 сәнгать эше тәкъдим ителде. Алар комиссия әгъзаларында үзләренең дулкынландыруы, турылыгы, фантазиясе, шулай ук төгәллеге, бурычны үтәүгә җаваплы караш кебек тәэсир калдырдылар.   Балалар төрле сәнгать техникасын кулландылар, эшкә карата иҗади һәм төпле караш күрсәттеләр. Шул ук вакытта «Кызыл китап битләре» республика конкурсына 15 эш сайлап алынды. Җиңүчеләргә дипломнар һәм призлар биреләчәк.

Акция кысаларында шулай ук экологик белем бирү чаралары да узды. Мәсәлән, Чистайның 10нчы мәктәбе укучылары өчен «Чиста болыннар» тыюлыгы белгечләре 114 кешене җәлеп итеп, интерактив -танып-белү программасы оештырдылар, ә 16 нчы балалар бакчасында тәрбияләнүчеләр өчен «Минем туган ягым» дигән дәрес үткәрделәр.

Укучылар һәм тәрбияләнүчеләр тыюлык турында хикәяләр тыңладылар, туган як турында күп кенә яңалыклар белделәр, Чистай муниципаль районы территориясендә теркәлгән Татарстан Республикасының Кызыл китабына кертелгән хайваннар һәм үсемлекләр дөньясы белән таныштылар.

Һәркем «Хайванны һәм үсемлекне бел» дигән интерактив уенда катнаша алды. Бу уен алган белемнәрне ныгытырга мөмкинлек бирде. Балаларның тыюлык территориясенә килү, хайваннарның һәм үсемлекләрнең яшәү урыннарын үз күзләре белән күрү һәм туган як табигатенә якынаю теләге туды.​

Буа районында «Зөя буйлары» тыюлыгы белгечләре "Светофорик" балалар бакчасында тәрбияләнүчеләр белән агачлар һәм куаклар утырттылар. Балалар педагоглар һәм ата-аналар белән бергә 200 төп үсенте һәм 50 куак үсентесе утырттылар. Киләчәктә аллея үзенең яшеллеге белән бакча территориясен сөендерәчәк. Шулай итеп, балалар һәм олылар тырышлыгы белән әйләнә-тирә мохитне саклауга өлеш кертелде. Агач утыртуда барлыгы 40 кеше катнашты.

«Парклар маршы» табигатьне саклау акциясе кысаларында « Озын Алан» тыюлыгы белгечләре дә «Урман утырту көне»акциясенә кушылдылар. Чара Татарстан РеспубликасыКама Тамагы районының Сөйки авылында Бөек Ватан сугышында һәлак булган геройларга куелган мемориал территориясендә узды. Акция «Җиңү агачы» девизы астында узды. Акциядә Сөйки урта мәктәбенең өлкән сыйныф укучылары актив катнашты. Барлыгы 30 дан артык Себер карагач үсентесе утыртылды. Чара ахырында мәктәпкә тыюлык администрациясеннән Татарстан Республикасының Кызыл китабы тапшырылды.

Ә «Балтач» дәүләт табигать тыюлыгы хезмәткәрләре, Балтач участок урманчылыгының урман хезмәткәрләре белән берлектә, Урман утырту көне кысаларында, Салавыч балалар бакчасы, Кече Лыза урта мәктәбе, Балтач урта мәктәбе белән берлектә, үсентеләр утыртуны оештырдылар. Чарада катнашучылар агач утыртып кына калмадылар, элек утыртылган агачларны да  тәрбиясез калдырмадылар. Бу көнне барлыгы 800дән артык агач үсентесе утыртылды.​

Бүген, 16 май көнне, “Балык – булсын!” акциясе кысаларында, Кама Тамагы районының Тәмте авылында Комитетның төп чара узды.

Ясалма уылдык чәчү урыннарын урнаштыруда Кама Тамагы районың башлыгы Н.А Вазыхов катнашты, шулай ук район башкарма комитет аппараты, Тәмте гомуми белем бирү мәктәбе укучылары, һәм җирле Балык тоту клубы.

Дәүләт комитеты рәисе урынбасары Р. Г. Шәрәфетдинов акциядә катнашучыларны сәламләде, чараның әһәмияте, аның балыклар өчен уылдык чәчүгә уңай йогынтысы турында сөйләде.

Кама Тамагы районы акваториясендә чара вакытында уылдык чәчү урыннары 1,5 километр урнаштырылды.

Икенче ел рәттән “Балык-Булсын!” акциясе , Татарстан Республикасының Урман хуҗалыгы министрлыгы, Россия гадәттән тыш хәлләр министрлыгының ТР буенча Баш идарәсе һәм яр буе муниципаль берәмлекләре башкарма комитетлары ярдәмендә Татарстан Республикасының Биологик ресурслар буенча дәүләт комитеты тарафыннан оештырыла.

“Дустыңа урман бүләк ит” экологик программасы – ГАҖ «Почта Банк» һәм “Maraquia.com” агачлар утырту буенча интернет-сервисның уртак проекты, шул исәптән аеруча саклана торган табигый территорияләрдә.

2019 елның 25 апрелендә программага комплекслы профильле региональ әһәмияттәге “Чатыр-Тау” дәүләт табигать тыюлыгы кушылды. 2019 елның 15 маена 10 гектар мәйданда 38 мең Европа чыршысы һәм гади нарат үсентесе утыртылды.

Хәзерге вакытта әлеге проект кысаларында ДБУ «Азнакай урман хуҗалыгы» белән, утырту материалы белән тәэмин итү һәм әзерлек, утырту һәм агротехник эшләр үткәрү буенча килешү төзелде. Проектка кертелгән агачлар Татарстан Республикасының Азнакай муниципаль районы Уразай авылы янында, “Чатыр-Тау” тыюлыгы чикләрендә, чокыр эрозиясенә дучар ителгән җир кишәрлекләрендә утыртыла. Үсентеләр утырту туфракны су һәм җил эрозиясеннән саклауга, шулай ук тыюлык территориясенең экологик торышын яхшыртуга ярдәм итәчәк.